ฝุ่นบ้านเรานี่ไม่หายไปง่ายๆจริงๆครับ มันลอยวนเวียนไปๆมาๆและจะกลับมาทุกครั้งตอนหน้าร้อน และ หน้าหนาว ซึ่งมันจะลอยในอากาศเหมือนไม่สามารถทำลายได้ แต่ในความจริง มันแค่เกิดขึ้นเรื่อยๆครับ
จากอนุภาคของฝุ่นที่เกิดตามธรรมชาติ สารเคมี ชีวภาพ และกิจกรรมของมนุษย์เรา เรียกว่า ประกอบไปด้วยหลายๆ ส่วนที่แตกต่างกัน ซึ่งมาจากแหล่งที่มาหลายๆแหล่ง
อนุภาคของฝุ่นประกอบไปด้วยอะไรบ้าง?
อนุภาคที่มาจากธรรมชาติ
- ดินและทราย: ฝุ่นที่เกิดจากการพัดพาของลมในพื้นที่ที่มีดินหรือทราย
- เกสรดอกไม้: เกสรจากพืชต่างๆ ซึ่งเป็นส่วนประกอบที่พบได้บ่อยในฤดูเกสร
- ฝุ่นจากป่าไม้: รวมถึงเศษใบไม้และพืชที่แตกตัวและลอยขึ้นสู่บรรยากาศ
- เกลือจากทะเล: น้ำทะเลที่ระเหยเป็นไอและตกกลับลงสู่พื้นผิวในรูปของฝุ่นเกลือ
- เขม่าและฝุ่นจากภูเขาไฟ: เมื่อภูเขาไฟระเบิดจะปล่อยก๊าซและฝุ่นผงในอากาศที่มีสารพิษ
- เชื้อราและสปอร์จากพืช: สปอร์ของเชื้อราหรือมูลสัตว์บางชนิดที่ลอยในอากาศ
อนุภาคที่มาจากกิจกรรมมนุษย์
- ฝุ่นจากการคมนาคม: เช่น ฝุ่นจากยานพาหนะ, รถยนต์, จักรยานยนต์ ที่เกิดจากการสึกหรอของยางและถนน
- ควันจากโรงงานและการเผาไหม้: ควันจากการเผาเชื้อเพลิง เช่น ควันจากการเผาไม้, การใช้ถ่านหิน, หรือการเผาของเสียในโรงงาน
- ฝุ่นจากการก่อสร้าง: ฝุ่นจากกิจกรรมการก่อสร้างที่ประกอบไปด้วยเศษปูน, หิน, ทราย, หรือวัสดุอื่นๆ ที่เป็นส่วนผสม
- ควันจากการบริโภคเชื้อเพลิง: เช่น การเผาไม้ในบ้านหรือการใช้ถ่านในการปรุงอาหาร
สารเคมีและมลพิษจากอุตสาหกรรม
- สารตะกั่ว: ฝุ่นที่มีตะกั่วจากการเผาหรือการผลิตที่เกี่ยวข้องกับโลหะ
- สารเคมีอันตราย: เช่น ฝุ่นที่เกิดจากการผลิตสารเคมีในโรงงานอุตสาหกรรม
- สารจากพลาสติก: เมื่อลูกฟูกพลาสติกหรือวัสดุพลาสติกอื่นๆ ถูกทำลาย
อนุภาคชีวภาพ
- ไวรัสและแบคทีเรีย: ฝุ่นบางชนิดอาจมีการติดเชื้อจากเชื้อโรคต่างๆ ซึ่งมักพบในฝุ่นที่เกิดจากที่อยู่อาศัยที่แออัดหรือไม่สะอาด
- สปอร์จากเชื้อรา: เชื้อราบางชนิดปล่อยสปอร์ที่ลอยอยู่ในอากาศ ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของฝุ่น
โลหะหนัก
- สารประกอบของโลหะหนัก: เช่น สารประกอบของทองแดง, นิกเกิล, หรือสังกะสี ซึ่งสามารถพบได้ในฝุ่นในพื้นที่ที่มีมลพิษจากอุตสาหกรรม
สารประกอบทางเคมีอื่นๆ
- ไนโตรเจนและซัลเฟอร์: ก๊าซจากการเผาไหม้ที่เกิดการรวมตัวกับน้ำในอากาศจนกลายเป็นฝุ่นผง
- อนุภาคของก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์: เมื่อก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ตกตะกอนในสภาพแวดล้อมที่มีอุณหภูมิเปลี่ยนแปลง
อนุภาคที่เกี่ยวข้องกับการสึกหรอ
- ฝุ่นจากการสึกหรอของวัสดุในอาคาร: เช่น ฝุ่นจากผิววัสดุก่อสร้าง, เฟอร์นิเจอร์, หรืออุปกรณ์ที่มีการสึกหรอ
- ฝุ่นจากผิวหนังมนุษย์: เศษเซลล์ผิวหนังที่หลุดลอกออกจากร่างกายและกลายเป็นฝุ่นที่ลอยอยู่ในอากาศ
อนุภาคจากการเผาไหม้
- ควันจากการเผาไหม้: ควันจากเชื้อเพลิงที่ไม่สมบูรณ์จะเกิดอนุภาคของคาร์บอน (เขม่า) ซึ่งเป็นฝุ่นในอากาศ
ฝุ่นแต่ละอนุภาคก็มีขนาดที่ต่างกัน
- อนุภาคขนาดใหญ่ (เช่น ฝุ่นจากการก่อสร้าง, ทราย) อาจเป็นฝุ่นที่มองเห็นได้ด้วยตาเปล่า หรืออาจลอยอยู่ในอากาศเพียงชั่วคราว
- อนุภาคขนาดเล็กมาก (เช่น ควันจากการเผาไหม้, ฝุ่นจากควันโรงงาน) ซึ่งมักจะเล็กจนไม่สามารถมองเห็นด้วยตาเปล่า และสามารถลอยอยู่ในอากาศได้นานกว่า
โดยทั่วไปแล้ว, ฝุ่นในอากาศประกอบไปด้วยอนุภาคที่มีขนาดต่างๆ ตั้งแต่ ขนาดไมครอน (µm) จนถึง นาโนเมตร (nm) ขึ้นอยู่กับแหล่งที่มา เช่น:
- ฝุ่น PM10: เป็นฝุ่นที่มีขนาดไม่เกิน 10 ไมครอน (มักเกิดจากการระเบิดของฝุ่นหรือดิน)
- ฝุ่น PM2.5: เป็นฝุ่นที่มีขนาดเล็กกว่า 2.5 ไมครอน (สามารถซึมผ่านเข้าไปในระบบทางเดินหายใจและมีผลกระทบต่อสุขภาพมากกว่า)
- ฝุ่นนาโน: อนุภาคที่มีขนาดเล็กกว่าฝุ่น PM2.5 ที่มีขนาดเล็กจนยากที่จะตรวจจับด้วยตาเปล่า
ทุกอนุภาคที่กล่าวถึงไม่ได้มารวมกันเป็นก้อนเดียว แต่จะลอยอยู่ในอากาศเป็นฝุ่นละอองที่มักจะกระจายตัวและเปลี่ยนแปลงได้ตามสภาพแวดล้อมหรือแรงลมที่พัดพาไป
เรียกว่าการเกิดและการกระจายตัวทำได้ไวกว่าหวยไวซะอีกครับ เข้าขั้นไมโครวินาทีเลย
การกระจายตัวของอนุภาคของฝุ่น
การที่ฝุ่นกระจายอยู่ในอากาศ ทำให้เราสามารถพบอนุภาคฝุ่นจากหลายแหล่งในบริเวณเดียวกันได้ โดยแต่ละอนุภาคอาจมีแหล่งที่มาและองค์ประกอบที่แตกต่างกัน เช่น ฝุ่นจากควันโรงงาน, ฝุ่นจากการสึกหรอของถนน, หรือฝุ่นจากธรรมชาติ เช่น ทรายในทะเลทราย เป็นต้น
ผลกระทบของฝุ่นต่อสุขภาพ
ฝุ่นละอองในอากาศสามารถส่งผลกระทบต่อสุขภาพของมนุษย์ได้ เช่น:
- ปัญหาการหายใจ: ฝุ่นละอองขนาดเล็กสามารถเข้าสู่ระบบทางเดินหายใจและทำให้เกิดโรคต่างๆ เช่น หอบหืด, โรคปอด, หรือปัญหาหัวใจ
- การติดเชื้อ: ฝุ่นที่มีเชื้อโรคหรือสารพิษอาจทำให้เกิดการติดเชื้อหรือปัญหาทางสุขภาพ
- ผลกระทบต่อผิวหนัง: ฝุ่นที่สะสมในอากาศอาจทำให้ผิวหนังระคายเคืองหรือเกิดปัญหาผิวหนัง
สรุป
ฝุ่นที่เราเห็นในอากาศเป็น อนุภาคหลายชนิด ที่กระจายตัวและลอยอยู่ในสภาพแวดล้อมต่างๆ ซึ่งไม่ได้รวมเป็นก้อนเดียวกัน แต่ประกอบไปด้วยอนุภาคขนาดเล็กที่แตกต่างกันมากมายตามหัวข้อด้านบนครับ